www.komputerownik.pun.pl

Microsoft Windows Vista

Microsoft Windows Vista (wymowa /ˈvɪstə/, Windows NT 6.0) - najnowsza edycja systemu Windows firmy Microsoft (do 22 lipca 2005 znany był jedynie pod nazwą kodową Longhorn). Następca systemu Windows XP. Hasło reklamowe systemu to Clear, Confident, Connected, czyli Przejrzysty, Pewny, Połączony. W październiku 2008 Windows Vista był zainstalowany na 19,29% komputerów na świecie[1], natomiast w Polsce w okresie 21 - 27 października 2008 udział wynosił 11,1%[2].


Terminy premiery

8 listopada 2006 roku ówczesny lider działu Microsoftu zajmującego się klienckim systemem operacyjnym, Jim Allchin, napisał na swym blogu, iż tworzenie Visty zostało zakończone i rozpoczęła się produkcja. Dla użytkowników licencji grupowych system Windows Vista był dostępny już od 30 listopada 2006, w wersji pudełkowej oraz preinstalowany w nowych komputerach jest dostępny od 30 stycznia 2007 w Polsce i 29 stycznia na świecie. Tego dnia były prezes Microsoftu, Bill Gates, o 16:45 (czasu lokalnego) uroczyście dokonał premiery nowego produktu. Oficjalna polska premiera systemu odbyła się 7 marca 2007 roku[3], jednakże zakup systemu Windows Vista był już możliwy od 25 stycznia 2007.

Nowości w Windows Vista

Do nowości w Vista należy między innymi Windows Presentation Foundation (WPF, Avalon) i Windows Communication Foundation (WCF, Indigo). Miał się wśród nich znaleźć także nowy system plików, WinFS, projekt ten został jednak porzucony. Wszystkie te trzy elementy zostaną zebrane pod wspólną nazwą WinFX. Z nowości dostępny również całkowicie nowy wygląd, bazujący na silniku Aero. Została dodana obsługa nagrywania płyt DVD. Do graficznych nowości należy też nowy wygląd przycisku "Start", który wygląda jak trójwymiarowa kula zawierająca logo Windows Vista, ale bez napisu start.

Oprócz znanej z Windows XP Service Pack 2 Zapory systemu Windows dołączony do systemu został także program chroniący przed spyware (dostępny jako darmowy dodatek dla legalnych kopii systemów XP i Server 2003) o nazwie Windows Defender (dawniej Microsoft Windows AntiSpyware (Beta)), tworzony na podstawie programu GIANT AntiSpyware firmy Giant Company Software Inc., wykupionej przez Microsoft Corporation 16 grudnia 2004.

Inną nowością są trójstopniowo (zamiast dwustopniowo) limitowane konta, dzięki którym będzie można lepiej dopasować poziom uprawnień do użytkownika. Nowy rodzaj kont, Least Privileged User Account (LUA), któremu zawdzięczamy trójstopniowe uprawnienia, jest najbardziej ograniczony i sprowadza się do jedynie podstawowych uprawnień, takich jak korzystanie z Internetu (jest możliwe odcięcie takiemu użytkownikowi dostępu do niektórych stron), czy eksploracja jego własnych folderów. Warto również wspomnieć o możliwości korzystania z kontroli rodzicielskiej, dzięki której można określić, w jakim zakresie czasu i jak długo dziecko może korzystać z komputera, a także w jakie gry może grać.

Został wprowadzony nowy model aktualizacji, tzw. hot patching, dzięki któremu w większości przypadków instalacja aktualizacji odbywa się w tle, bez restartowania komputera.

Kolejną nową funkcjonalnością jest wbudowane w edycję Ultimate rozwiązanie BitLocker pozwalające na szyfrowanie całych partycji. Szyfrowanie to może wykorzystywać między innymi sprzętowe moduły TPM.

Windows Vista jest reklamowany przez Microsoft jako wydajniejszy, bezpieczniejszy i bardziej przyjazny dla użytkownika[4]. Zdaniem Microsoftu, najważniejsze zmiany i usprawnienia są następujące:

    * Dzięki nowej technologii ładowania i zamykania systemu, system wraca ze stanu wstrzymania w nie więcej niż 2 sekundy, a ładowanie się systemu trwa krócej niż w Windows XP.
    * Aplikacje ładują pliki 15% szybciej niż w Windows XP.
    * Dzięki funkcji ReadyBoost możemy użyć pendrive w celu polepszenia wydajności komputera.
    * Nowy instalator, który umożliwia zainstalowanie systemu w około 15 minut (Windows XP instalował się 20-45 min).
    * Wprowadzone nowe zabezpieczenia ochrony treści opierają się na mechanizmach uruchamianych podczas bezczynności systemu. W efekcie nie kolidują one z pracą użytkownika, jednak powodują większe zużycie procesora, nawet kiedy system jest bezczynny.[5][6][7]
    * Narzędzie tworzenia obrazów instalacyjnych i dysków twardych - ImageX i format ich zapisu Windows Imaging Format (WIM)
    * Zmodyfikowana funkcja Przywracania systemu, w której tworzonych jest mniej koniecznych punktów przywracania, co jest równoznaczne z oszczędnością miejsca na dysku.
    * Usprawniona wyszukiwarka plików; potrafi wyszukiwać wszelkie pliki użytkownika według nazwy, rozszerzenia a także słów kluczowych podanych przez użytkownika. Możliwe jest także wyszukiwanie z użyciem języka naturalnego. Praktycznie każda aplikacja w systemie zawiera pole do wyszukiwania plików. Funkcja ta jest odpowiedzią na Spotlight firmy Apple.
    * Zostało ułatwione przenoszenie danych między komputerem a urządzeniami przenośnymi.
    * Usprawnione zostało przenoszenie plików i ustawień użytkownika pomiędzy komputerami.
    * Nowa wersja przeglądarki Internet Explorer 7 (przeznaczona do Windows Vista wersja wykorzystująca mechanizmy niedostępne dotąd w systemach Windows, takie jak na przykład Mandatory Integrity Levels). Procesy przeglądarki odseparowane są od pozostałej części systemu, przez co znacząco zwiększa się poziom bezpieczeństwa w stosunku do poprzedniej wersji IE. Z punktu widzenia zwykłego użytkownika, Internet Explorer 7 oferuje funkcjonalność podobną do funkcjonalności innych nowoczesnych i bezpiecznych przeglądarek (takich jak Mozilla Firefox czy Opera), z czego najbardziej zauważalną jest przeglądanie w kartach.
    * Nowy klient poczty Windows Mail - następca Microsoft Outlook Express.
    * Nowy mechanizm logowania błędów, znany pod nazwą kodową Crimson. Jego zadaniem jest monitorowanie, zarządzanie i raportowanie kondycji systemu.
    * Nowy format dokumentów XPS, bazujący na XML-u (alternatywa dla PDF).
    * Wprowadzono narzędzia umożliwiające sprawowanie kontroli rodzicielskiej.
    * Nowa wersja odtwarzacza multimediów Windows Media Player oznaczona numerem 11.
    * Windows Movie Maker ze wsparciem technologii High Definition.
    * Windows DVD Maker, pozwalające przechwytywać materiał wideo, tworzyć płyty DVD z filmami oraz tworzyć efektowne pokazy slajdów.
    * Windows Photo Gallery - aplikacja służąca do zarządzania zbiorami zdjęć i obrazów.
    * Windows Driver Foundation - usprawniona obsługa sterowników sprzętu komputerowego.
    * Obsługa formatu nośników nowej generacji HD DVD oraz Blu-ray (jeżeli twórca konkretnego filmu wyrazi takie życzenie, oglądanie zabezpieczonych treści w wysokiej rozdzielczości może wymagać posiadania bardzo specyficznego sprzętu, włącznie z certyfikowaną przez Microsoft kartą graficzną, dźwiękową oraz monitorem)[6]
    * Windows SideShow - funkcja umożliwiająca obsługę dodatkowego, małego ekranu LCD (o przekątnej ok. 3") montowanego na zewnętrznej części obudowy niektórych komputerów przenośnych bez włączania komputera. Mogą być na nim pokazywane m.in. stan baterii, zegar, menu sterowania funkcjonalnością odtwarzacza mp3 lub informacje o nowych wiadomościach e-mail.
    * Obsługa tworzonej przez Microsoft sieci P2P znanej pod nazwą kodową Avalanche, połączonej z oprogramowaniem "Windows Meeting Space", umożliwiającym m.in. dzielenie się zasobami pulpitu online.
    * Nowe czcionki przystosowane do ClearType: 2 szeryfowe (Cambria i Constantia), 4 bezszeryfowe (Segoe UI, Calibri, Candara i Corbel), jedna o stałej szerokości znaku (Consolas) i inne.
    * Nowy sposób obsługi tekstu i czcionek z wykorzystaniem Unicode i możliwości "Avalona" w zakresie skalowania.
    * Narzędzie Windows Snipping Tool pozwalające na stworzenie zrzutu ekranu zaznaczonego fragmentu pulpitu (także o nieregularnym kształcie), zapisanie go bądź wysłanie do adresata poprzez program pocztowy.
    * Nowy uproszczony Rejestrator dźwięków, posiadający jedynie funkcje nagrywania dźwięku i jego zapis do formatu WMA (format ten będzie też prawdopodobnie wykorzystywany w ustawieniach dźwięków zdarzeń systemowych; jedynie Windows Media Player 11 wykorzystywać będzie format WAV przy zapisie ścieżek audio).
    * Obsługa dowiązań symbolicznych w stylu tych znanych z systemów rodziny Unix.
    * Ulepszone Menu Start. Napis Start z logiem Windows został zastąpiony okrągłym logiem Windows (tzw. Vista Orb), zaś kaskadowy widok Wszystkie programy został zastąpiony przez drzewko tworzone w jednym oknie. Dodatkowo menu posiada funkcję szybkiego wyszukiwania plików.
    * Brak wsparcia dla systemu plików FAT16. Zastępującym go systemem stało się nowe rozwiązanie UDF, co powoduje możliwość nagrywania płyt CD i DVD "w locie", a także możliwość usuwania lub modyfikacji plików, nawet jeśli płyta nie jest RW.
    * Usunięta obsługa portu gier. Teraz kontrolery gier (m.in. gamepady, dżojstiki, kierownice) można podłączać wyłącznie do portu USB.
    * Rozpoznawanie mowy, umożliwiające sterowanie systemem wyłącznie za pomocą głosu. Rozpoznawanie mowy nie jest jednak dostępne w polskiej wersji Visty.

Technologie

Windows Vista jest wyposażony w szereg nowych technologii. Zawiera także domyślnie zainstalowaną platformę .NET Framework w wersji 3.0 (nazwa kodowa: WinFX), w skład której wchodzą:

    * Windows Presentation Foundation (WPF)
    * Windows Communication Foundation (WCF)
    * Windows Workflow Foundation (WF)
    * Windows CardSpace

Inaczej niż początkowo zakładano, do systemu nie jest dołączony system plików WinFS.

Interfejs

Windows Vista zawiera 3 rodzaje interfejsu: Windows Aero, Windows Basic i interfejs klasyczny.

Windows Aero zawiera trójwymiarowe efekty, takie jak: przełączanie się między aplikacjami - Windows Flip 3D, następca klasycznego przełączania Alt+Tab, miniaturki oraz animacja minimalizacji i maksymalizacji otwartych okien podobna do tej znanej z Mac OS X. Aero Glass dodatkowo sprawia wrażenie gładkości i przezroczystości interfejsu. Na starszych komputerach, posiadających słabsze karty graficzne i procesory, tych efektów nie ma i system wygląda porównywalnie do poprzednich wersji. Aby w pełni wykorzystać efekty 3D nowego systemu, karta graficzna będzie musiała posiadać technologię Windows Display Driver Model (WDDM).

Windows Basic (porównywalny w stylu znanej z Windows XP Luny) jest uproszczoną wersją Windows Aero, zaprojektowaną dla komputerów, które nie spełniają wymagań sprzętowych Aero Glass (istnieje możliwość wyłączenia Windows Aero - system uruchomi wtedy Windows Basic).

Na najsłabszych komputerach zostanie użyty klasyczny szary interfejs, znany ze starszych wersji systemu (Windows 95, 98, 2000).

Nowością jest także Windows Sidebar. Można do niego "podpiąć" różne mini-aplikacje (zwane gadżetami), takie jak odtwarzacz multimedialny, zegar, czytnik RSS, monitor wydajności czy kalendarz. Rozwiązanie to jest odpowiedzią na Dashboard zawarty w Mac OS X oraz SuperKaramba w KDE (środowisku graficznym dostępnym dla systemów uniksowych takich jak GNU/Linux czy systemy z rodziny BSD).

Wymagania sprzętowe

Konfiguracja minimalna
Niektóre funkcje systemu Windows Vista są niedostępne przy poniższej konfiguracji, wg producenta:

    * Procesor 32- lub 64-bitowy o częstotliwości 800 MHz,
    * 512 MB pamięci operacyjnej,
    * Karta graficzna SVGA (o rozdzielczości 800x600),
    * Dysk twardy o pojemności 20 GB i 15 GB wolnego miejsca,
    * Napęd CD-ROM.

Konfiguracja zalecana

Umożliwia korzystanie ze wszystkich funkcji systemu, wg producenta[8]:

    * Procesor 32- lub 64-bitowy o częstotliwości 1 GHz,
    * 1 GB pamięci operacyjnej,
    * Karta graficzna spełniająca wymagania Windows Aero (m.in. Pixel Shader 2.0) i posiadająca 128 MB pamięci,
    * Dysk twardy o pojemności 40 GB i mający 15 GB wolnego miejsca podczas instalacji,
    * Napęd DVD-ROM,
    * Urządzenie wyjściowe audio,
    * Dostęp do sieci Internet.

Dodatkowo, aby korzystać z niektórych funkcji systemu, takich jak BitLocker czy obsługa tunera telewizyjnego, może być konieczny dodatkowy/specyficzny sprzęt.[9]

Testy praktyczne wykazują, że uruchomienie w pełni funkcjonalnej edycji Ultimate możliwe jest na komputerze wyposażonym w 256 MB pamięci operacyjnej[10] (nie należy jednak oczekiwać, iż komputer w takiej konfiguracji będzie działać wydajnie).

Windows Aero

Ten tryb graficzny dodaje obsługę grafiki 3D, animacji i specjalnych efektów wizualnych w porównaniu do możliwości trybu klasycznego. Tryb ten jest dostosowany do wydajnych kart graficznych. Nie jest on dostępny tylko w wersji Home Basic i Starter.

Wymagania:

    * Co najmniej 512 MB pamięci operacyjnej.
    * Co najmniej 32 bity na piksel.
    * Sprzętowa akceleracja graficzna obsługująca DirectX 10 (działa także dla DirectX 9).
    * Przepustowość pamięci 1 GB / sekundę.
    * Możliwość rysowania ok. 1,5M trójkątów/sekundę, jedno okno ok. 150 trójkątów.
    * Karta graficzna używająca AGP 4×/8× albo PCI Express 16×.
    * Pixel Shader 2.0

Tryb ten jest domyślnie włączony przy starcie systemu Windows Vista (oczywiście o ile zainstalowana edycja systemu oraz sprzęt pozwalają na to).

Windows Basic

Mniej urozmaicona wersja Windows Aero, dodająca tylko podstawowe udoskonalenia wprowadzone w systemie Windows Vista. Używa Avalon Desktop Composition. Jest domyślnym stylem edycji Home Basic. Dostępna jest we wszystkich wersjach systemu.

Wymagania:

    * Windows Display Driver Model (WDDM)

Inne wersje interfejsu graficznego

Oprócz wspomnianych wcześniej powłok graficznych mających duże wymagania sprzętowe w systemie zawarte są również style standardowe – zbliżone do interfejsu Microsoft Windows 2000 oraz ubogie i proste oprawy – czarno-białe, czarno-fioletowe, czarno-niebieskie, swym wyglądem nawiązujące nawet do pierwszych produktów Microsoftu. Ich wymagania są bardzo niskie; można z nich korzystać na wszystkich współczesnych komputerach.

Historia wydań

Najważniejsze wydania testowe

    * 20 października 2003 - wersja Alpha PDC 2003 (kompilacja 4051)
    * 7 maja 2004 - wersja Alpha WinHEC 2004 (kompilacja 4074)
    * 25 kwietnia 2005 - wstępna wersja Beta WinHEC 2005 (kompilacja 5048)
    * 27 lipca 2005 - Beta 1, przeznaczona dla producentów oprogramowania i sprzętu (kompilacja 5112)
    * 22 listopada 2005 - wersja udostępniona wąskiej grupie partnerów firmy Microsoft (kompilacja 5259)
    * 19 grudnia 2005 - Windows Vista 5270
    * 23 lutego 2006 - Windows Vista 5308
    * 2 kwietnia 2006 - Windows Vista 5342
    * 14 kwietnia 2006 - Windows Vista 5361
    * 21 kwietnia 2006 - Windows Vista 5365
    * 6 maja 2006 - Windows Vista 5381
    * 23 maja 2006 - Windows Vista Beta 2 (5384)
    * 25 czerwca 2006 - Windows Vista 5456
    * 18 lipca 2006 - Windows Vista 5472
    * 25 sierpnia 2006 - Windows Vista 5536

Wikinews
Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews na temat wydania Microsoft Windows Vista Release Candidate 1

    * 1 września 2006 - Windows Vista Release Candidate 1 (5600)
    * 23 września 2006 - Windows Vista Release Candidate 1 (5728)
    * 6 października 2006 - Windows Vista Release Candidate 2 (5744)
    * 20 października 2006 - Windows Vista Release Candidate 2 (5840) (Pre-RTM)

Ukazane produkcyjne

    * 8 listopada 2006 - Windows Vista RTM (6000)
    * 30 listopada 2006 - premiera edycji przeznaczonych dla klientów biznesowych.
    * 29 stycznia 2007 - premiera edycji systemu dla klientów indywidualnych.
    * 7 marca 2007 - polska premiera edycji systemu dla klientów indywidualnych.
    * 15 kwietnia 2008 - Windows Vista Service Pack 1 (6001)

Ważniejsze aktualizacje

Service Pack 1

Dodatek ten jest pierwszą większą aktualizacją dla Microsoft Windows Vista i zawiera szereg udoskonaleń dotyczących bezpieczeństwa, wydajności, stabilności i funkcjonalności systemu, jak również wszystkie wydane dotychczasowo aktualizacje.

Najważniejsze zmiany

Poniżej przedstawiono kilkanaście najważniejszych rozwiązanych problemów i udoskonaleń.

    * Usunięcie problemu ze stabilnością pracy USB.
    * Wyeliminowanie błędu z oglądaniem telewizji w Windows Media Center.
    * Zdjęcie ograniczenia do 4 liczby sieci widocznych w menu "Połączenia sieci bezprzewodowej" w przypadku korzystania z adaptera USB WiFi.
    * Usunięcie przypadków spowolnienia pracy komputera w przypadku korzystania w IE7 z filtra antyphishingowego.
    * Rozwiązanie problemu ze wznowieniem pracy po hibernacji systemu.
    * Usunięcie błędu z widocznością dysków optycznych SATA w systemie.
    * Usunięcie luki, powodującej znaczne wydłużenie czasu uruchamiania systemu Windows Vista na komputerach IBM i Lenovo.
    * Rozwiązanie problemu z obsługą kart PCI ExpressCard.
    * Wyeliminowanie sytuacji, kiedy urządzenia Bluetooth nie działają poprawnie po przywróceniu systemu ze stanu uśpienia.
    * Usunięcie wady w wersjach 32-bitowych, polegającej na błędnym wykrywaniu pamięci RAM, jeśli jej liczba przekraczała 2 GB.
    * Rozwiązanie problemu ze współpracą urządzeń firmy Sony.
    * Koniec z nadmierną "prądożernością" niektórych komputerów przenośnych z Vistą.
    * Usunięcie problemu z odtwarzaniem plików .mov;
    * Zapobieganie wycieku pamięci w odtwarzaczu Windows Media Player.
    * Udoskonalenie paska bocznego systemu Windows (Windows Sidebar).
    * Udoskonalenie systemu rozpoznawania mowy (tylko dla wersji językowych angielskiej, niemieckiej, francuskiej, hiszpańskiej i japońskiej).

Większość udoskonaleń i poprawek pojawiła się przed wydaniem SP1 w postaci pojedynczych aktualizacji możliwych do zdobycia poprzez system Windows Update.

Kalendarium

    * Dnia 4 lutego 2008 roku zakończono prace nad dodatkiem SP1 dla Windows Vista.
    * 15 lutego 2008 roku Service Pack 1 (wersja finalna) dla Windows Vista został udostępniony dla płatnych subskrybentów MSDN'u.
    * Dnia 18 marca 2008 roku została udostępniona finalna wersja dla wszystkich zainteresowanych użytkowników. Udostępniono dwa pliki - zbiorcze instalatory SP1 dla wersji x86 oraz x64. Oba zawierały 5 głównych języków (angielski, niemiecki, francuski, hiszpański i japoński).
    * Dnia 15 kwietnia 2008 Service Pack'a 1 zostało udostępnione w polskiej wersji językowej dla systemu Windows Vista.

Service Pack 2

Wydanie Service Pack 2 dla systemu Windows Vista zaplanowane jest na kwiecień 2009 roku. W chwili obecnej dla zainteresowanych użytkowników Microsoft udostępnia do pobrania wersję beta dodatku Service Pack 2. Dostępna jest ona jednak na razie tylko dla pięciu języków, m.in. angielskiego. W tej grupie nie ma języka polskiego.

Następcy Windows Vista

Następcą Windows Vista będzie system o nazwie Windows 7 (znany dawniej jako Windows Vienna, Windows Blackcomb).

Krytyka

Najnowszy system Windows firmy Microsoft spotyka się obecnie z krytyką użytkowników, wynika to w głównej mierze z wielu błędów, niedopracowań (np. kopiowanie przez sieć[11]) oraz znacznie zwiększonych wymagań sprzętowych w stosunku do poprzednika (Windows XP). W ostatnim czasie Steve Ballmer (CEO Microsoftu) powiedział, że system ten wymaga dalszych prac rozwojowych, a wsparcie dla wcześniejszego systemu Windows XP będzie wydłużone [12].

Broniąc się przed krytyką, producent systemu przeprowadził w lipcu 2008 kampanię marketingową o nazwie Mojave Experiment. Projekt ten miał dwie fazy. W pierwszej polegał na zebraniu od 120 użytkowników systemów Linux, Mac OS X, Windows XP oraz Windows 2000 ich najpoważniejszych zastrzeżeń wobec Windows Vista. W drugiej zaprezentowano tej samej grupie użytkowników nowy system "Mojave", który w badaniu opinii uzyskał ponad 90% ocen pozytywnych. Po badaniu opinii ujawniono, że system "Mojave", to po prostu Windows Vista, ewentualnie skonfigurowany stosownie do indywidualnych upodobań (informacje ze strony Microsoftu)[13].

Wymagania sprzętowe

Sam menedżer okien Aero również okazał się problematyczny, ponieważ jego wymagania sprzętowe są większe od otwartych i darmowych menedżerów Beryl czy Compiz (dostępnych pod otwartym systemem operacyjnym Linux), które przy mniejszych wymaganiach oferują znacznie więcej możliwości i efektów[14].

DRM

Oprócz tego, krytykowany był fakt zaimplementowania metod DRM w postaci mechanizmów Windows DRM. W efekcie, w sytuacji, kiedy zażyczy sobie tego twórca mediów, Windows Vista, wykrywając niezaufane elementy systemu, obniży jakość odtwarzania, aby uniknąć przechwycenia mediów w wysokiej jakości. Właściwość ta budzi często kontrowersje, tak jak niemal wszystkie technologie DRM [15].

Dostępność DirectX 10

Innym krytykowanym rozwiązaniem jest fakt, że DirectX 10 jest dostępne tylko w Windows Vista[16] ponieważ według oficjalnej pozycji Microsoftu "DirectX 10 oferuje funkcje, którym nie podoła środowisko Windows XP"[17].

Z tych powodów w pierwszej połowie 2008 roku jedynie około 8% programistów pisało programy wykorzystujące funkcjonalności nieobecne w Windows XP[18].